ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΤΟΥ 1845

ΔΙΑΔΡΟΜΗ 21
ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΣΤΡΑ ΜΕΣΩ ΜΑΪΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Πρόσφατα, ένας περιηγητής μας περιέγραψε την ακόλουθη διαδρομή, η οποία διαφέρει σημαντικά από αυτή που ακολουθείται συνήθως:
«Διαρκεί 4 ημέρες. -1. Σπάρτη προς Λεβέτσοβα, μόλις μία ημέρα. Παρά την οδό οι αρχαίες Αμύκλες (είτε Σκλαβοχωριό ή Άγια Κυριακή), επίσης ο ερειπωμένος θησαυρός του Βαφειού και η αρχαία ελληνική γέφυρα στην Παλαιά Παναγία. 2. Από Λεβέτσοβα προς Μαραθονήσι. Ρωμαϊκά ερείπια παρά την οδό –ώρα για επίσκεψη στα ερείπια του Γυθείου. 3. Ανάβαση κατά μήκος της χαράδρας στον Ταύγετο προς Τζίμοβα και Λιμένι. Είναι αξιοσημείωτη διαδρομή. Το Μαυρομάτι βρίσκεται στα αριστερά και ο Πασσαβάς στα δεξιά. Ανεβαίνουμε μια βαθιά στενή κοιλάδα μέχρι μια πηγή γνωστή ως Πασσαβά-βρύση, συναντούμε μια προεξοχή που δεσπόζει του μεσσηνιακού και λακωνικού κόλπου. 4. Χρησιμοποιείστε πλοίο για την Καλαμάτα. Οι ταξιδιώτες οφείλουν να γνωρίζουν ότι ο δρόμος δεν είναι βατός για άλογα. Στείλαμε τα άλογά μας χωρίς το φορτίο των αποσκευών μας και παρόλα αυτά τραυματίστηκαν από τις αιχμηρές πέτρες και βράχους.- J.S.H.»
Η ακόλουθη είναι η συνηθισμένη διαδρομή:
Ώρες Λεπτά Μίλια
Έλος 14 0
Μονεμβασία 9 0
Φοινίκι 4,5 0
Τουραλί 9,5 0
Μαραθονήσι 4 0
Πασσαβά 2 0
Επιστροφή στο Μαραθονήσι,
από Παλαιόπολη.
Σκούταρι 4 45
Τζίμοβα 4,25 0
Κυπάρισσο 9 0
Ασώματο (Ματαπά) 2 40
Πόρτο Κάγιο 1 0
Αλέκα 2 0
Τζιμοβα ή Λιμένι 8 0
Οίτυλο 0 0 2
Λέφτρο 5,5 0
Σκαρδάμυλα 1,5 0
Κιτριές 1,5 0
Καλαμάτα 3,5 0
Από το Μυστρά ως το Έλος υπολογίζεται σε 14 ώρες ταξίδι. Ο δρόμος περνάει από τις Αμύκλες ή Σκλαβο-χωριό, ένα όμορφο χωριό στη μέση ελαιώνων. Μερικές δωρικές επιγραφές βρίσκονται εδώ. Προχωρώντας προς τον Ευρώτα, σε απόσταση δύο μιλίων είναι μια εκκλησία σε μια προεξοχή του εδάφους, αφιερωμένη στην Αγία Κυριακή. Από εδώ μπορεί κανείς να έχει θαυμάσια θέα της πορείας του Ευρώτα, κοντά στις όχθες του οποίου στο Βαφειό υπάρχει κτίσμα όμοιο με το θησαυρό των Μυκηνών, το οποίο βρέθηκε από τον M. Gropius. Η Ποταμιά και η Δάφνη φαίνονται προς το νότο, ενώ στο βορά το θέατρο της Σπάρτης. Ο δρόμος τώρα ακολουθεί την πορεία του Ευρώτα, δια μέσου της περιοχής που παλαιότερα κατοικείτο από τους Μπαρδουνιώτες, φυλή παράνομων και κακοποιών μουσουλμάνων.
Το Έλος, ή με παραφθορά, «Έλιος», είναι ένα χωριό στην πεδιάδα ανατολικά του Ευρώτα. Η πεδιάδα και η περιοχή του Έλους εκτείνεται από το όρος Μπεζιάνι ως τους πρόποδες των λόφων των Μπαρδουνίων και ως τα σύνορα της Μάνης, η οποία αρχίζει στα Τρίνησα, την αρχαία Τρίνασο. Οι οικισμοί του Έλους είναι 11 τον αριθμό, κανένας εκ των οποίων δεν υπερβαίνει τις 20 κατοικίες. Οι περισσότεροι οικισμοί βρίσκονται στους χαμηλούς λόφους κυκλικά της πεδιάδας αλλά μερικοί και στην πεδιάδα. Η Σκάλα, η οποία βρίσκεται στην όχθη του Ευρώτα, μία ώρα από τις εκβολές του, ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν το λιμάνι της περιοχής. Τίποτα βέβαιο δεν μπορεί να συναχθεί για την ακριβή τοποθεσία της παράλιας πόλης του Έλους, η οποία προμήθευσε μερικά από τα πλοία του Μενελάου στον Τρωικό πόλεμο.
Από το Έλος στη Μονεμβασία, 9 ώρες και ¾. Τρία μίλια από το Έλος, ο ταξιδιώτης προσεγγίζει τους πρόποδες του όρους Μπεζιάνι, όπου κάποιοι χαμηλοί βράχοι κρέμονται πάνω από μια στενή ακτή. Το κατώτερο τμήμα του λόφου καλύπτεται από βελανιδιές. Ο δρόμος ανηφορίζει προς το όρος Μπεζιάνι. Είναι κακοτράχαλος και καλυμμένος από βλάστηση. Αμέσως κάτω από την κορυφή του βουνού βρίσκεται μια σπηλιά, όπου παράγεται νιτρικό κάλιο βράζοντας τη γη. Κάτω από το βράχο υπάρχουν ίχνη αρχαίας αμαξητής οδού. Το σημείο έχει εκπληκτική θέα. Ο δρόμος κατεβαίνει προς την πεδιάδα του Φοινικιού. Σε κάποια σημεία καλλιεργείται καλαμπόκι αλλά το μεγαλύτερο μέρος είναι βοσκότοπος. Ο δρόμος ακολούθως εισέρχεται σε μια ερημική περιοχή ανάμεσα σε χαμηλούς βράχους και μια στενή, γυμνή κοιλάδα. Στο υψηλότερο σημείο του δρόμου κατ στα βορειοδυτικά φαίνεται ο λόφος του Μπεζιανίου και στα ανατολικά, κοντά στη θάλασσα, η Μονεμβασία. Ο δρόμος κατεβαίνει μέσα σε μια ρεματιά και κατόπιν στη θάλασσα, και κατόπιν, περνώντας τη γέφυρα που χωρίζει τη Μονεμβασία από τη στεριά, εισέρχεται στην πόλη.
Από τη Μονεμβασία στο Φοινίκι το ταξίδι διαρκεί 4 ώρες. Ο δρόμος περνά κατά μήκος της κοίτης ενός χειμάρρου ως τις Βελιές, ένα χωριό σε τοποθεσία αρχαίας ελληνικής πόλης. Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία εδώ βρίσκεται ο ναός της Αρτέμιδος της Λιμνάτιδος. Ο δρόμος συνεχίζει νοτιοδυτικά για μισή ώρα, κατόπιν στρέφει βόρεια στην πεδιάδα του Φοινικιού. Τα Καλύβια του Φοινικιού βρίσκονται ακριβώς ανάμεσα στα βουνά του Φοινικιού και του Μπεζιανιού.
Από το Φοινίκι στο Τουραλί από το Κάβο-Ξυλί, το ταξίδι διαρκεί 9,5 ώρες. Αφού διασχίσει μια εύφορη πεδιάδα για μία ώρα, ο ταξιδιώτης φτάνει στην Μπλύτρα, στην ανατολική πλευρά του Κάβο-Ξυλίου, το οποίο είναι ένα ψηλό βραχώδες ακρωτήριο. Στην κορυφή του βράχου βρίσκεται ένας από τους πύργους που είχαν κατασκευαστεί για την προστασία της ακτής. Ανατολικά του ακρωτηρίου βρίσκεται ένα καλό λιμάνι και μισό περίπου μίλι ανατολικά, στην ακτή βρίσκονται τα ερείπια ενός δημοσίου κτιρίου και κάποιοι δωρικοί κίονες. Τα ερείπια ονομάζονται Μπλίτρα και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για την τοποθεσία του αρχαίου Ασωπού. Κατεβαίνοντας στην άλλη πλευρά του ακρωτηρίου ο δρόμος προσεγγίζει στο Μποζά, όπου κοντά σε μια εκκλησία υπάρχει ένας μικρός υπόγειος θάλαμος. Από το Μποζά ο δρόμος συνεχίζει κατά μήκος των παρυφών του λόφου του Μπεζιανίου, κατεβαίνοντας μερικές φορές μέχρι την ακροθαλασσιά και προχωρεί μέσα από τα Καλύβια του Μπεζιανίου ώσπου ενώνεται με το δρόμο από την Απιδιά προς το Προίνικο, εισερχόμενος στην πεδιάδα του Έλους. 1,5 ώρα μακρύτερα βρίσκεται το Τουραλί. Από Τουραλί ως το Μαραθονήσι, το ταξίδι διαρκεί 4 ώρες. Αφήνοντας το Τουραλί, ο ταξιδιώτης διαβαίνει τον Ευρώτα, περνάει τον Λιμόνα και φτάνει σε μια γωνία όπου το βουνό προχωρεί μέσα στη θάλασσα, κοντά στα ερείπια ενός κάστρου. Αυτό είναι το όριο μεταξύ Έλους και Μάινας. Ο δρόμος περνά από τα Τρίνησα κοντά στα οποία βρίσκονται τα ερείπια του τοίχους της Τρινάσου, κατόπιν περνάει ένα βουνό και ένα βάλτο και περνώντας από την πεδιάδα του Γυθείου, αφήνοντας τα ερείπια στα δεξιά, ανεβαίνει το βραχώδη λόφο εις του οποίου τους πρόποδες βρίσκεται το Μαραθονήσι

Αυτά τα ιστορικά ντοκουμέντα τα έστειλε ο συμπατριώτης μας Κυριάκος που ζει στη Θεσσαλονίκη αλλα η αγάπη του για τον τοπο καταγωγής του πατέρα του, (ΕΛΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ) είναι μεγάλη.Κάθε μέρα που περνάει όλο και περισσότερα ιστορικά στοιχεία ανακαλύπτει που αφορούν την περιοχή μας ,και σε λίγο καιρό θα τα δημοσιεύσουμε για να γνωρίζει και ο τελευταίος πολίτης αυτής της περιοχης την ιστορία στο τοπο που μεγαλώνει .Αγαπητέ Κυριάκο σε ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σου για την περιοχή μας και εύχομαι να βρει και άλλους μιμητές σαν και εσένα