ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (330μ.Χ.-1204 μ.Χ.)
Τα χρόνια αυτά δεν αναφέρεται πόλη Έλος , ίσως γιατί είχε ερημωθεί λόγω των ελών που υπήρχαν στην περιοχή και της ελονοσίας που μάστιζε τους κατοίκους.
Γύρω στον 6° αιώνα μ.Χ. ,στην αραιοκατοικημένη πλέον πεδιάδα , θα εγκατασταθούν Σλάβοι .Το Βυζαντινό κράτος ανέχτηκε ή ευνόησε την ειρηνική αυτή μετακίνηση μέσα στα εδάφη του, γιατί ο πληθυσμός των περιοχών Ήλιδος , Λακεδαιμόνιας και Έλους της Πελοποννήσου είχε αραιώσει επικίνδυνα λόγω του λοιμού των ετών 746-747 μ.Χ. Στην πεδιάδα του Έλους εγκαταστάθηκαν τα σλαβικά φύλα Εζερίτες και Μηλιγγοί ,αλλά μόνο στα ορεινά μέρη ως κτηνοτρόφοι (γι' αυτό δεν απαντώνται σλαβικά τοπωνύμια στην πεδιάδα). Οι Σλάβοι ,όχι μόνο δε συνέτειναν στον αφελληνισμό του ντόπιου πληθυσμού αλλά , αντίθετα , αφομοιώθηκαν απ' αυτούς. Επειδή όμως οι Σλάβοι δεν πειθαρχούσαν στο βυζαντινό κράτος , εκδιώχτηκαν και από την περιοχή του Έλους (από το Σταυράκιο πατρίκιο,783 μ.Χ.).
Η επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς ,όπου και το Έλος, μετά την ίδρυση των "θεμάτων" τον 7° και 8° αιώνα υπαγόταν στο θέμα της Πελοποννήσου, του οποίου ο στρατηγός διοικητής είχε έδρα την Κόρινθο.
Οι κάτοικοι της πεδιάδας του Έλους δεν είχαν τα βυζαντινά χρόνια όλοι ασπασθεί το χριστιανισμό. Ο αυτοκράτορας όμως Βασίλειος ο Μακεδών (867-886 μ.Χ.) επέβαλε τον αναγκαστικό εκχριστιανισμό στους κατοίκους της Μάνης και της χερσονήσου του Μαλέα που ήταν ειδωλολάτρες. Το γεγονός αυτό και η απομάκρυνση των Σλάβων είχαν σαν αποτέλεσμα να ενισχυθεί ο ντόπιος πληθυσμός.
Έτσι, κατά το 10ο αιώνα μ.Χ., η πόλη του Έλους υπάρχει σαν πόλη ελληνική, στην οποία μάλιστα λειτουργούσε η ανεξάρτητη Επισκοπή Έλους.
Κατά τους τελευταίους βυζαντινούς αιώνες (11ος -12ος) χρονολογούνται και οι βυζαντινές εκκλησίες της περιοχής :Άγιος Γεώργιος (Πανηγυρίστρα ),ρυθμού σταυροειδούς με τρούλο, Παλαιομονάστηρο (Βρονταμάς),τρισυπόστατος ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου στον Άγιο Νικόλαο και στο μεγαλομάρτυρα Νικήτα και Αγία Κυριακή, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Δημήτριος (στη Σκάλα).
ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ (1204-1262)
Η Πελοπόννησος, μετά την άλωση της Κων/πολης από τους Φράγκους (1204), παραχωρήθηκε στον Ιταλό ηγεμόνα Βονιφάτιο Μομφερατικό. Χωρίστηκε σε δώδεκα μεγάλες βαρονίες (τοπαρχίες). Μία απ' αυτές ήταν το Γεράκι, στο οποίο υπαγόταν και η πεδιάδα του Έλους. Διοικούνταν από το Γάλλο βαρώνο Γουίδωνα ντε Νιβελέ (Guy de Nivelet) μεταξύ των ετών 1204 ή 1209 ως 1262.
Και άλλοι Φράγκοι όμως διεκδικούσαν και εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της Πελοποννήσου: ό Γοδεφρείδος Βιλεαρδουινός (1210-1218), ο γιος του Γοδεφρείδος Β'και ο αδερφός του Γουλιέλμος Βιλεαρδουινός ( 1246-1278 ).
Κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας η πεδιάδα του Έλους γνώρισε τις επιδρομές των Τσακώνων, κατο/κων της Κυνουρίας ,οι οποίοι εξεγέρθηκαν το 1210 εναντίον των Φράγκων. Μετά από αρκετά χρόνια προσπάθειας τους αντιμετώπισε αποτελεσματικά ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουινός.
Ο τελευταίος κυριεύει τη Μονεμβασία (1248 ) και χτίζει το Μυστρά.
Στην Πελοπόννησο όμως κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας υπήρχαν και βενετικές κτήσεις. Οι Βενετοί ,λαός εμπόρων , ενδιαφέρθηκαν να πάρουν στην κατοχή τους επίκαιρες θέσεις για τη ναυσιπλοΐα τους, παρά μεγάλες εκτάσεις. Έτσι, κατέλαβαν περιοχές της νότιας κυρίως Πελοποννήσου , κατάλληλες για εμπορικούς σταθμούς. Οι Βενετοί σύντομα επισήμαναν την προνομιούχο θέση μιας περιοχής στο κέντρο της πεδιάδας, δίπλα στο ποτάμι. Στην περιοχή αυτή δόθηκε το λατινογενές όνομα Scala ( συνώνυμο στην ελληνική με τις λέξεις : κλίμακα, αποβάθρα ,επίνειο,εμπορείο ) επειδή οι Βενετοί είχαν κατασκευάσει στη θέση "Αη Γιαννάκης "ορμίσκο (λιμανάκι). Το έργο αυτό ήταν σημαντικό για την εποχή του και για την ανάπτυξη της περιοχής. Με τη διευθέτηση, δηλαδή, και τη διαπλάτυνση της κοίτης του Βασιλοποτάμου έγινε δυνατή η ανάπλευση μικρών πλοιαρίων, τα οποία εισέρχονταν από το λιμανάκι στις εκβολές του ποταμού ως επάνω στο χωριό. Το λιμανάκι αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα χρησίμευε ως εμπορικός - εξαγωγικός σταθμός των προϊόντων της Λακωνίας και ως επίνειο των χωριών της πεδιάδας του Έλους , του Γερακίου και του Μυστρά. Επίσης διευκόλυνε και τη διακίνηση των επιβατών των παραπάνω περιοχών.
Στη μάχη της Πελαγονίας (1259) όμως, ο Φράγκος ηγεμόνας Γουλιέλμος Βιλεαρδουινός αιχμαλωτίστηκε από το Μιχαήλ Παλαιολόγο ,Για ν' απελευθερωθεί, του παραχώρησε τα φρούρια της Μονεμβασίας ,της Μαί-νης και του Μυστρά (1262). Έτσι, ιδρύθηκε το δεσποτάτο του Μυστρά από το Μιχαήλ Παλαιολόγο, μετέπειτα αυτοκράτορα του Βυζαντίου, το οποίο περιελάμβανε τα παραπάνω φρούρια. Το φέουδο του Γερακίου μαζί με τη Σκάλα, επίσης περιήλθε στα χέρια του Μιχαήλ Παλαιολόγου.
ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (1262-1453)
Την περίοδο αυτή η ύπαρξη της ισχυρής πόλης της Μονεμβασίας και του δεσποτάτου του Μυστρά προσέφεραν στην πεδιάδα του Έλους συνθήκες ασφάλειας και ειρήνης , οι οποίες ευνόησαν την ανάπτυξη της (μόνιμη εγκατάσταση κατοίκων ,αξιοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών, ανάπτυξη εμπορίου).Γενικά, τα μεταβυζαντινά χρόνια ήταν για τους κατοίκους της περιοχής μας από τις ευτυχέστερες περιόδους της ιστορίας τους.
Κατά τους χρόνους αυτούς ,επομένως, εδραιώνονται οι σημερινοί οικισμοί της πεδιάδας.
Έτσι, ο αρχικός οικισμός της Σκάλας βρισκόταν στο βόρειο τμήμα της πόλης γύρω από ένα ύψωμα οχυρό από τη φύση, όπου ήταν χτισμένο ένα πυργοειδές κτίριο, η Βίγλα(=παρατηρητήριο).Η επιλογή του τόπου και η ύπαρξη της Βίγλας μαρτυρούν ότι η Σκάλα αποτελούσε - εκτός από εμπορικό και αγροτικό - και στρατιωτικό κέντρο. Από τη Βίγλα δηλαδή, κατασκοπεύονταν οι χερσαίοι δρόμοι επικοινωνίας της Λακωνικής αλλά και η θαλάσσια κίνηση στο Λακωνικό κόλπο. Κάτω από τη Βίγλα υπήρχε ένας μεγάλος χώρος που αποτελούσε την πλατεία του χωριού. Κοντά στην πλατεία (κατά τους ίδιους χρόνους ) χτίστηκε και ο ενοριακός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Αργότερα το χωριό επεκτάθηκε προς τις όχθες του ποταμού Ευρώτα και του Βασιλοπόταμου καταλαμβάνοντας κεντρική θέση στην πεδιάδα.
Αλλά και η ίδρυση του χωριού Τσάσι χρονολογείται στα υστεροβυζαντινά χρόνια. Το όνομα του το οφείλει στο χωροδεσπότη Τσάσι, ο οποίος απέκτησε την περιοχή με το σύστημα των "προ-νοιών". Οι πρόνοιες ήταν στρατιωτικά κτήματα που παρέχονταν σε ισχυρούς άρχοντες ή ντόπιους Πελοποννήσιους με σκοπό τον αποικισμό μιας περιοχής.
Με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια χρόνια ιδρύθηκε και το χωριό Φιλίσι. Ο χωροδεσπότης Φιλίσσης του έδωσε το όνομα του.
Μεταξύ των ετών 1407-1443 ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Β Παλαιολόγος έδωσε άδεια να εγκατασταθούν στη Λακωνία Αλβανοί. Εγκαταστάθηκαν σε ορεινά μέρη και σε λόφους γύρω από την πεδιάδα του Έλους, όπως μαρτυρούν τοπωνύμια που σώζονται μέχρι σήμερα (π.χ. Ταβέρνιζα ). Όσοι Αλβανοί εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα αφομοιώθηκαν από τους ντόπιους και εξελληνίστηκαν, γι' αυτό και δε διασώθηκε κανένα αλβανικό τοπωνύμιο σε θέση
την πεδιάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου